Εάν τα blues διαθέτουν μία πραγματικά μυθική φιγούρα, αυτός που έχει μία ιστορία, ανάλογης σημασίας όπως αυτής του Charlie Parker για τη jazz ή του Hank Williams για την country, είναι ο Robert Johnson, σίγουρα ο πιο διάσημος καλλιτέχνης στην ιστορία των blues. Φυσικά, ο μύθος του ενισχύθηκε λόγω των ελάχιστων ηχογραφήσεων που άφησε πίσω του ο Johnson, οι οποίες και θεωρούνται το αποκορύφωμα του συναισθήματος για τη συγκεκριμένη μουσική. Αυτές οι ηχογραφήσεις δεν αποτελούν μόνο σημαντικό μέρος του βασιλείου των blues standards («Love in Vain», «Crossroads», «Sweet Home Chicago», «Stop Breaking Down»), αλλά υιοθετήθηκαν από διαφορετικούς rock & roll καλλιτέχνες όπως τους the Rolling Stones, Steve Miller, Led Zeppelin και Eric Clapton. Παρ’ όλους τους ιστορικούς αντιρρησίες που υποβιβάζουν το ταλέντο και τα κατορθώματα του, ο Robert Johnson παραμένει υπολογίσιμη δύναμη. Ως τραγουδιστής, συνθέτης και κιθαρίστας εκπληκτικών δυνατοτήτων, δημιούργησε μερικά από τα καλύτερα κομμάτια του είδους. Καταραμένος, στοιχειωμένος, καθοδηγούμενος από τα δαιμόνια του, μία ταλαιπωρημένη ιδιοφυΐα που χάθηκε σε νεαρή ηλικία, όλα αυτά συνιστούν το μυθικό του χαρακτήρα, ο οποίος αν δεν υπήρχε στην πραγματικότητα, θα έπρεπε να δημιουργηθεί από την οργιάζουσα φαντασία κάποιου βιογράφου.
Ο μύθος γύρω από τη ζωή του Johnson – που ακόμη και ο πιο ανίδεος για τα blues τον γνωρίζει – πάει κάπως έτσι: ο Robert Johnson ήταν ένας νεαρός μαύρος που ζούσε στις φυτείες του αγροτικού Mississippi. Δεν ήθελε να δουλέψει ως αγρότης, αλλά κυριολεκτικά φλεγόταν από την επιθυμία του να γίνει blues μουσικός. Έτσι έπαιρνε την κιθάρα του και πήγαινε να μάθει να παίζει σε μία φυτεία κοντά στην περιοχή Crossroads (εκεί όπου διασταυρώνονταν οι γραμμές του τρένου), συνήθως μετά τα μεσάνυχτα. Εκεί ήταν που ένα βράδυ, ένας τεράστιος μαύρος τύπος (ο διάβολος) του πήρε την κιθάρα από τα χέρια, την κούρδισε και του την έδωσε πίσω. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, με αντάλλαγμα την ψυχή του, ο Robert Johnson έγινε ο Βασιλιάς των Delta blues, παραπάνω από ικανός να παίξει, τραγουδήσει και να δημιουργήσει τα καλύτερα blues που άκουσε ποτέ κανείς.
Όταν η επιτυχία του χτύπησε την πόρτα, άρχισε να κάνει ζωντανές εμφανίσεις και ηχογραφήσεις για τον τότε φωνόγραφο, αλλά ο Johnson παρέμεινε ταλαιπωρημένος και συνεχώς καταδιωκόμενος από τους εφιάλτες και τους δαίμονές του, τον πόνο και το άγχος του, που καταπραΰνονταν μόνο μέσα από το γράψιμο και το να παίζει τη μουσική του. Μόλις ήταν να πάει να παίξει στο Carnegie Hall στην πρώτη συναυλία του John Hammond, τα νέα από το Mississippi ήταν δυσάρεστα. Ο Robert Johnson ήταν νεκρός, από δηλητήριο που του έδωσε η ζηλιάρα γκόμενά του, καθώς έπαιζε σε ένα ταβερνείο. Οι παρευρισκόμενοι ορκίζονται ότι καθώς πέθαινε, έβγαζε αφρούς από το στόμα, σερνόταν στα τέσσερα σφυρίζοντας σαν το φίδι και ορμώντας στους περίεργους σα λυσσασμένο σκυλί. Τα τελευταία του λόγια, λέει ο μύθος (άλλοι λένα προφορικά, άλλοι γραπτά) ήταν, «Προσεύχομαι ο λυτρωτής μου να έρθει να με πάρει από τον τάφο μου». Θάφτηκε σε ένα τάφο χωρίς πλάκα και έτσι έληξε η συμφωνία του με το διάβολο.
Φυσικά, οι επιρροές του Johnson στον αληθινό κόσμο ήταν πολύ διαφορετικές από αυτές που θέλει ο μύθος, άσχετα από πόσες φορές έχει ειπωθεί και αλλαχθεί. Ως έφηβος αγρότης στη φυτεία, ο Johnson χαζολογούσε με τη φυσαρμόνικα, αλλά φαινομενικά δε διέθετε τεράστιες μουσικές ικανότητες. Κάθε προσπάθειά του να κάτσει και να παίξει δίπλα στους τιτάνες του είδους όπως τους Son House, Charley Patton, Willie Brown και άλλους, προκαλούσε γιουχαΐσματα και κοροϊδίες από τους παλιότερους bluesmen. Ο Son House θυμάται: «Θα παίζαμε όλοι σε χορούς τα Σαββατόβραδα και από δίπλα θα μας ακολουθούσε και ένα μικρό αγόρι. Αυτός ήταν ο Robert Johnson. Τότε έπαιζε τη φυσαρμόνικα και ήταν αρκετά καλός μάλιστα, αλλά προτιμούσε την κιθάρα. Καθόταν στα πόδια μας και έπαιζε κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων, κάνοντας τέτοιο θόρυβο που δεν έχεις ξανακούσει». Παντρεύτηκε μικρός και έφυγε από το Robinsonville, για να περιπλανηθεί στο Delta με το Hazelhurst ως βάση, αποφασισμένος να γίνει επαγγελματίας μουσικός, όταν πέθανε η πρώτη του γυναίκα στον τοκετό. Ο Johnson επέστρεψε στο Robinsonville μερικά χρόνια αργότερα και συνάντησε τους House και Willie Brown σε ένα ταβερνείο στο Banks. Σύμφωνα με το House, «Όταν τελείωσε να παίζει, είχαμε μείνει με τα στόματα ανοικτά. Είπα, ‘Αυτός κι αν είναι γρήγορος! Έφυγε!'» Για πολλούς υπήρχε μόνο μία εξήγηση για το πώς ο Johnson έγινε τόσο καλός, τόσο γρήγορα, είχε πουλήσει την ψυχή του στο διάβολο.
Αλλά οι ικανότητες του Johnson καλλιεργήθηκαν με ένα πολύ πιο λογικό τρόπο, ήταν αποτέλεσμα περισσότερο μιας συγκροτημένης χριστιανικής ηθικής, παρά μία συμφωνία τύπου Φάουστ με το γερο-διάολο. Είδωλό του ήταν ο star της δισκογραφίας του Delta Lonnie Johnson και μερικές φορές, μάλιστα, συστηνόταν σε νεοφερμένους ως «Robert Lonnie, ένας από τα αδέρφια των Johnson». Είχε θεοποιήσει τη μουσική των Scrapper Blackwell, Skip James, και Kokomo Arnold και εμπνεύστηκε από αρκετά στοιχεία της, για να βρει τελικά το δικό του ύφος. Το slide στυλ του προέρχεται μετά από πολύωρη παρατήρηση τοπικών αστέρων όπως Charley Patton και Son House. Ίσως η μεγαλύτερη επιρροή έρχεται από έναν bluesman ονόματι Ike Zinneman, που μάλιστα δεν είχε ηχογραφήσει τίποτα. Δε θα μάθουμε ποτέ πώς ήταν η μουσική του Zinneman (είναι γνωστό από διάφορες μαρτυρίες ότι του άρεσε να εξασκείται σε ένα νεκροταφείο, καθισμένος στις ταφόπλακες) ή πόσο επηρέασε τελικά τον Johnson, αν τελικά όντως αυτό συνέβη. Από που είναι βέβαιο είναι ότι μετά από έναν περίπου χρόνο εκπαίδευσης με το Zinneman, ο Johnson επέστρεψε με εγκυκλοπαιδική γνώση της κιθάρας, την ικανότητα να τραγουδάει και να παίζει διάφορα είδη και με μία πολύ προσεγμένη προσέγγιση στη δόμηση τραγουδιών, κρατώντας τους πρωτότυπους στίχους για προσωπική του χρήση. Ως περιπλανώμενος μουσικός, παίζοντας τόσο σε επαρχιακές γιορτές, όσο και στο δρόμο, το ακροατήριό του απαιτούσε κάποιον που θα μπορούσε να παίξει και τραγουδήσει τα πάντα από blues μέχρι pop και hillbilly επιτυχίες της εποχής εκείνης. Το ταλέντο του Johnson μπορούσε να καλύψει όλα αυτά τα γούστα και ακόμη περισσότερα. Η πιο γνωστή συμβολή του είναι, είναι η boogie μπασογραμμή που έπαιζε με τις κάτω χορδές της κιθάρας (το υιοθέτησε από πιανίστες), τεχνική που έγινε σήμα-κατατεθέν του ήχου πολλών που σχετίζονται με τα κλασικά blues του Νότου. Είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένα με αυτή τη μουσική, που ο ακροατής δεν μπορεί να φανταστεί το στυλ των Jimmy Reed, Elmore James, Eddie Taylor, Lightnin’ Slim, Hound Dog Taylor, ή εκατοντάδων άλλων λιγότερων γνωστών καλλιτεχνών να υπάρχουν χωρίς αυτό το συστατικό στοιχείο στο παίξιμό τους. Όπως ο συμπαίκτης του Johnny Shines το έθεσε, «Μερικά από αυτά που ο Robert έκανε με την κιθάρα επηρέασε τον τρόπο που έπαιζαν όλοι. Πολλά από αυτά που έκανε δεν τα είχε ξανακάνει κανείς. Αρχές των ’30s, το boogie στην κιθάρα ήταν σπάνιο, για να το ακούσει κανείς. Εξαιτίας του Robert, ο κόσμος το έμαθε και το αναζητούσε». Αν και η μουσική του μπορεί να μπει σε ένα πλαίσιο μιας καθορισμένης παράδοσης, αυτό που έκανε με την ανακάλυψή του και μέχρι πού την έφτασε ήταν εντελώς διαφορετική υπόθεση.
Αν και ο Robert Johnson δεν κατάφερε να ηχογραφήσει τόσο όσο οι Lonnie Johnson, Charley Patton ή ο Blind Lemon Jefferson, σίγουρα ταξίδεψε περισσότερο από αυτούς, βάζοντάς τους όλοι μαζί. Μετά τις πρώτες του ηχογραφήσεις το «Terraplane Blues» έγινε το τραγούδι-κατατεθέν του (πούλησε πάνω από τρεις ή τέσσερις χιλιάδες αντίγραφα, αρχές του μέχρι μέσα του ’30, γεγονός που το καθιστούσε τεράστια επιτυχία για τα δεδομένα της εποχής), ο Johnson άρχισε να περιοδεύει, παίζοντας παντού και οπουδήποτε μπορούσε να παίξει. Με έμφυτη την ανάγκη να δει και να μάθει όσα περισσότερα μέρη και καταστάσεις μπορούσε, η περιπλανώμενη φύση του τον έφτασε από το Delta στο St. Louis, Chicago και Detroit, σε μέρη που οι Son House και Charley Patton τα είχαν δει σε ταινίες και αν. Αλλά το τέλος ήρθε ένα αυγουστιάτικο Σαββατόβραδο του 1938, σε ένα χορό ενός juke joint στο Three Forks. Έπαιζε με τον Honeyboy Edwards και τον Sonny Boy Williamson (Rice Miller), όταν έδωσαν στον Johnson μία κανάτα λαθραίας παραγωγής whiskey μαζί με δηλητήριο ή laced with either poison or αλισίβα, πιθανόν από το σύζυγο μιας τραγουδίστριας που την είχε ερωμένη. Συνέχιζε να παίζει κατά τη διάρκεια της βραδιάς. μέχρι που είχε αρρωστήσει τόσο πολύ, ώστε να τον επιστρέψουν σε ένα σπίτι στο Greenwood, 15 μίλια μακριά. Έμεινε εκεί άρρωστος για αρκετές ημέρες, ώσπου έφυγε όλο το δηλητήριο από τον οργανισμό του μέσα από τον ιδρώτα, αλλά έπαθε πνευμονία, με αποτέλεσμα να πεθάνει στις 16 Αυγούστου. Ο μύθος ήταν απλά η αρχή.
Μέσα των ’60s, η Columbia Records κυκλοφόρησε το King of the Delta Blues Singers, την πρώτη συλλογή με τη μουσική του Johnson και μία από τις πρώτες συλλογές αυθεντικών country blues. Γεμάτη από ρομαντικές πιθανολογίες, λιγοστή πληροφόρηση και με μία ζωγραφιά αντί για φωτογραφία, αυτή η συλλογή για χρόνια αποτελούσε για ολόκληρο τον κόσμο η μοναδική παρουσίαση της μουσικής και του θρύλου, που βοήθησε τελικά και στα δύο ταυτόχρονα. Μία δεύτερη συλλογή — μάζευε τα υπόλοιπα master ηχογραφήσεις και προσέθεσε και μερικές εναλλακτικές εκτελέσεις — κυκλοφόρησε μέσα στα ’70s, δίνοντας στους φανατικούς του να ακούσουν από πρώτο χέρι τη μουσική που μέχρι τότε κυκλοφορούσε σε αντεγραμμένες κασέτες και albums ή διασκευές από Άγγλους rock stars. Τελικά το 1990 — μετά από μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες — ένα πλήρες διπλό-CD box set κυκλοφόρησε με το παραμικρό κομμάτι από το υλικό που ηχογράφησε ο Johnson, συν το Ιερό Δισκοπότηρο των blues, την έκδοση των δύο γνωστών φωτογραφιών του ίδιου του Robert Johnson. Η Columbia υπολόγιζε ότι θα πουλήσει περίπου 20.000 αντίγραφα. Το box set κατάφερε να πουλήσει τελικά πάνω από ένα εκατομμύριο, για να αποτελέσει την πρώτη κυκλοφορία στο χώρο των blues που έσπασε τα ταμεία.
Και ο μύθος του Βασιλιά των Delta Blues συνεχίζει και μεγαλώνει…
Πηγή: Allmusic.com
Δισκογραφία: Wikipedia
| Recording Date | Matrix | Song | Catalog | Release Date | Time |
| 1936-11-23 | SA 2580-1 | Kind Hearted Woman Blues | Vocalion 03416 | 1937 | 2:49 |
| 1936-11-23 | SA 2580-2 | Kind Hearted Woman Blues | Columbia 30034 | 1970 | 2:31 |
| 1936-11-23 | SA 2581-1 | I Believe I’ll Dust My Broom | Vocalion 03475 | 1937 | 2:56 |
| 1936-11-23 | SA 2582-1 | Sweet Home Chicago | Vocalion 03601 | 1937 | 2:59 |
| 1936-11-23 | SA 2583-1 | Ramblin’ on My Mind | Vocalion 03519 | 1937 | 2:51 |
| 1936-11-23 | SA 2583-2 | Ramblin’ on My Mind | Columbia 46222 | 1990 | 2:20 |
| 1936-11-23 | SA 2584-1 | When You Got a Good Friend | Columbia 46222 | 1990 | 2:37 |
| 1936-11-23 | SA 2584-2 | When You Got a Good Friend | Columbia LP-1654 | 1961 | 2:50 |
| 1936-11-23 | SA 2585-1 | Come On in My Kitchen | Vocalion 03563 | 1937 | 2:47 |
| 1936-11-23 | SA 2585-2 | Come On in My Kitchen | Columbia 46222 | 1990 | 2:35 |
| 1936-11-23 | SA 2586-1 | Terraplane Blues | Vocalion 03416 | 1937 | 3:00 |
| 1936-11-23 | SA 2587-1 | Phonograph Blues | Columbia 30034 | 1970 | 2:37 |
| 1936-11-23 | SA 2587-2 | Phonograph Blues | Columbia 46222 | 1990 | 2:32 |
| 1936-11-26 | SA 2616-2 | 32-20 Blues | Vocalion 03445 | 1937 | 2:51 |
| 1936-11-27 | SA 2627-1 | They’re Red Hot | Vocalion 03563 | 1937 | 2:56 |
| 1936-11-27 | SA 2627-2 | Dead Shrimp Blues | Vocalion 03475 | 1937 | 2:30 |
| 1936-11-27 | SA 2629-1 | Cross Road Blues | Vocalion 03519 | 1937 | 2:39 |
| 1936-11-27 | SA 2629-2 | Cross Road Blues | Columbia 46222 | 1990 | 2:29 |
| 1936-11-27 | SA 2630-1 | Walking Blues | Vocalion 03601 | 1939 | 2:28 |
| 1936-11-27 | SA 2631-1 | Last Fair Deal Gone Down | Vocalion 03445 | 1937 | 2:39 |
| 1936-11-27 | SA 2633-1 | Preaching Blues (Up Jumped the Devil) | Vocalion 04630 | 1939 | 2:50 |
| 1936-11-27 | SA 2634-1 | If I Had Possession Over Judgment Day | Columbia LP-1654 | 1961 | 2:34 |
| 1937-06-19 | DAL 377-2 | Stones in My Passway | Vocalion 03723 | 1937 | 2:27 |
| 1937-06-19 | DAL 378-1 | I’m a Steady Rollin’ Man | Vocalion 03723 | 1937 | 2:35 |
| 1937-06-19 | DAL 379-1 | From Four Until Late | Vocalion 03623 | 1937 | 2:23 |
| 1937-06-20 | DAL 394-2 | Hellhound on My Trail | Vocalion 03623 | 1937 | 2:35 |
| 1937-06-20 | DAL 395-2 | Little Queen of Spades | Vocalion 04108 | 1938 | 2:11 |
| 1937-06-20 | DAL 395-2 | Little Queen of Spades | Columbia 46222 | 1990 | 2:15 |
| 1937-06-20 | DAL 396-1 | Malted Milk | Vocalion 03665 | 1937 | 2:17 |
| 1937-06-20 | DAL 397-1 | Drunken Hearted Man | Columbia 30034 | 1970 | 2:24 |
| 1937-06-20 | DAL 397-2 | Drunken Hearted Man | Columbia 46222 | 1990 | 2:19 |
| 1937-06-20 | DAL 398-1 | Me and the Devil Blues | Columbia 46222 | 1990 | 2:37 |
| 1937-06-20 | DAL 398-2 | Me and the Devil Blues | Vocalion 04108 | 1938 | 2:29 |
| 1937-06-20 | DAL 399-1 | Stop Breakin’ Down Blues | Vocalion 04002 | 1938 | 2:16 |
| 1937-06-20 | DAL 399-2 | Stop Breakin’ Down Blues | Columbia 46222 | 1990 | 2:21 |
| 1937-06-20 | DAL 400-1 | Traveling Riverside Blues | Columbia LP-1654 | 1961 | 2:47 |
| 1937-06-20 | DAL 400-2 | Traveling Riverside Blues | Columbia 65746 | 1998 | 2:39 |
| 1937-06-20 | DAL 401-1 | Honeymoon Blues | Vocalion 04002 | 1938 | 2:16 |
| 1937-06-20 | DAL 402-1 | Love in Vain | Columbia 46222 | 1990 | 2:28 |
| 1937-06-20 | DAL 402-2 | Love in Vain | Vocalion 04630 | 1939 | 2:19 |
| 1937-06-20 | DAL 403-1 | Milkcow’s Calf Blues | Vocalion 03665 | 1937 | 2:14 |
| 1937-06-20 | DAL 403-2 | Milkcow’s Calf Blues | Columbia 46222 | 1990 | 2:20 |
The Roots of the Groove 